Çocuklarınızla işbirliği yaparak çözümler bulun. Çocuklarda bir davranış değiştirilmek istendiğinde genellikle ilk yapılan hatalar yanlış davranışı görmezden gelme veya ceza vermektir. Çocuğunuza bağırdığınızda ona kızdığınızda farkına varılmayan bir sonuç ortaya çıkmaktadır. Aslında engellenmeye çalışılan davranış daha fazla ilgi gösterilmiş olarak ödüllendirilmiş hale gelmektedir. Özellikle de ailesinin ilgisini bu şekilde çektiğini fark eden çocuklarda git gide yanlış davranışları arttıran bir davranış haline gelmektedir. Üstelik cezalandırmanın etkileri kalıcı olmadığı gibi davranışın değişikliğine yol açmamaktadır. Bunun yanında çocukta endişe ve korku duygularını yaşamasına neden olarak çocuğun ileride duygusal problemler yaşamasına neden olmaktadır. Eğer çocuğunuzla beraber geçirdiğiniz zamanın büyük çoğunluğunu ona kızarak ve düzelterek geçiriyorsanız bu ilişkiyi nasıl daha zevkli hale getirerek davranışlarını istediğiniz yönde değiştirebilirsiniz düşünme vaktiniz gelmiş demektir.
çocuklarınızla işbirliği yapın: ebeveynler bunu nasıl başarabilirler?
- Çocuklarının bazı davranışlarını değiştirmek isteyen ebeveynler, bir davranış kazandırmaya çalışırken tutarlı olmaları ve davranışın sürekli olması açısından övgüden yararlanmalıdırlar. Buradaki övgü her konuda değil, sadece istenilen davranışa yönelik olmalıdır. Ebeveynler çocuklarının kötü davranışlarını cezalandırmak yerine iyi davranışlarını ödüllendirmelidirler. Böylelikle daha etkili bir yol kullanabilirler. Ebeveynler çocuk istenilen davranışı azıcık sergilediğinde veya provasını yaptığında onu ödüllendirmelidirler. Ya da çocuğa ilk olarak bunun oyununu oynamayı teklif edebilirler. Ebeveynler oyunu oynarken çocuk doğru davranışı sergilediğinde hemen ödüllendirmelidirler. Bunun yanında ebeveynler çocuk yanlış bir davranış yaptığında bunun bir nedeni olduğunu unutmamalıdırlar. Yanlış bir davranış yapan bir çocuk, bunun istenmeyen bir davranış olduğunu önceden bilerek ve konuşulduğu halde yapmaya devam ediyorsa, anne ve babasına göndermek istediği bir mesaj veya amaç olabilir. Bu yüzden çocuğu dinlemek ve anlamaya çalışmak önemlidir. Bunun sonrasında ebeveynler çocuklarının davranışını kabul edilebilen bir davranışla değiştirmeye çalışmalıdırlar. Örneğin anne babalar cam bardakla oynamak isteyen bir çocuğa plastik bardak verebilirler.
- Anne ve babalar çocuklara hataların ve yanlışların da hayatın bir parçası olduğunu anlatmalıdırlar. Önemli olanın hatalardan ders çıkarmak ve hatalı davranışı düzeltmek olduğunu anlatmalıdırlar. Anne ve babalar kesinlikle hatalarından dolayı çocuğa fiziksel ve ruhsal cezalar vermemeliler, yanlış davranışından öğrenebileceği şeyleri konuşmalıdırlar. Böylelikle çocuklarıyla iş birliği içine girebilmiş olurlar.
- Ebeveynler çocuklarını karşılaşacakları durumlar ve beklentileriyle ilgili önceden bilgilendirmelidirler. Ebeveynler ilk başlarda çocuklarının doğru davranışı hatırlaması için hatırlatmalar yapmalılar ve davranış yerleşene kadar yardım etmelilerdir. Böylelikle çocuklarıyla iş birliği kurmuş olurlar.
- Ebeveynler çocuklarıyla yumuşak ve uzlaşmacı bir şekilde konuşmaya özen göstermelidirler.
- Anne babalar davranış değişikliği yaratmayı bir güç savaşı haline getirmemelidirler. Her iki taraf da kazanabilir ve her iki tarafın da amacına ulaşabileceğini unutmamalıdırlar. Ebeveynlerin amacı kimin güçlü veya güçsüz olduğunu kanıtlamak değil, çocuğun o anda ki davranışından vazgeçmesini sağlamak olmalıdır.
- Ebeveynler çocuklarının bazı davranışları neden yapamayacaklarını basit ve anlayacağı şekilde anlatmalılar ve bu açıklamayı yaparken mutlaka kendi duygularından bahsetmelilerdir.
- Ebeveynler çocuklarına sevecen bir tavırla fakat aynı zamanda tutarlı yaklaşmalılardır. Bir kere “hayır” dedikleri bir şeye sonradan “evet” diyen bir ailede çocuk bunu kullanmayı alışkanlık haline getirecektir ve davranışı değiştirmeyecektir.
- Eğer çocuklar davranışlarını inatla değiştirmiyorsa, o sırada dikkatlerini başka bir şeye yöneltmek de işe yarayabilir. Ebeveynler çocukları sakinleştikten sonra davranışları konusunda tekrar konuşmayı denemelidirler.
- Ebeveynler çocuklarına kendi belirledikleri makul seçenekleri sunmalılardır. Böylelikle onun bağımsız bir birey olduğunu ve kararlarına, seçimlerine saygı duyduklarını gösterebilmiş olurlar.
Bu maddeler sayesinde hem siz çocuklarınızla iş birliği yapmış olacaksınız, hem de çocuklarınız sizinle iş birliği içerisine girmiş olacaklardır. Çocuklarıyla işbirliği kurma ve davranış değiştirme konusunda zorlanan aileler olursa İzmir Karşıyaka Psikolog merkezimizde Çocuk ve Oyun Terapisi ve Ebeveyn Danışmanlığı hizmetleri vermekteyiz. İletişim bölümündeki mesaj veya telefon yoluyla ulaşabilirsiniz.
Çocuğunuzun Beynine Hoşgeldiniz- Sandra Aamodt-Sam Wang
Çocuk-Anne-Baba Çocuk Rehberi –Eylem Yüksel
Çocuk Psikolojisi-Haluk Yavuzer